Biến đổi Dân số và Tác động đến Chính sách An sinh Xã hội

TS. Cù Văn Trung

TS. Cù Văn Trung, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Công ty Cổ phần Tư vấn và đào tạo giáo dục, cho rằng, giáo dục cần trang bị cho người học những kiến thức, kỹ năng, thái độ... để tham gia tích cực và có trách nhiệm trong một thế giới đang thay đổi từng ngày.

Báo chí nói về Chúng tôi

Diễn đàn doanh nghiệp

Giáo chức Việt Nam

Quân đội nhân dân

Khởi nghiệp

Những câu chuyện khởi nghiệp thành công giúp truyền động lực cho bạn.

Làm việc 14 -16h một ngày: Giới trẻ hãy cẩn thận

8 lưu ý khi khởi nghiệp ít vốn

Bí quyết khởi nghiệp để thành công

Khởi nghiệp thì nên kinh doanh gì?

Khởi nghiệp là gì? Hiểu đúng về start up và khởi nghiệp

Biến đổi Dân số và Tác động đến Chính sách An sinh Xã hội

11/04/2025

1. Mở đầu

Việt Nam đang trải qua những biến đổi dân số sâu sắc, với tốc độ già hóa nhanh chóng và tỷ lệ sinh giảm mạnh. Những thay đổi này đặt ra thách thức lớn đối với hệ thống an sinh xã hội, đòi hỏi sự điều chỉnh kịp thời và hiệu quả trong các chính sách liên quan.

2. Thực trạng biến đổi dân số tại Việt Nam

a. Già hóa dân số

Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), năm 2019, người từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,9% tổng dân số Việt Nam. Dự báo đến năm 2036, Việt Nam sẽ chuyển sang giai đoạn dân số già, với hơn 21 triệu người cao tuổi, tương đương gần 20% dân số

Biểu đồ dưới đây minh họa xu hướng gia tăng tỷ lệ người cao tuổi tại Việt Nam từ năm 2010 đến 2035:

b. Giảm tỷ lệ sinh

Tổng tỷ suất sinh (TFR) của Việt Nam đã giảm đáng kể trong những năm gần đây. Năm 2024, TFR đạt mức thấp kỷ lục 1,91 con/phụ nữ, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp dưới mức thay thế 2,1

Sự chênh lệch giữa khu vực thành thị và nông thôn cũng đáng chú ý:

Thành thị: TFR giảm xuống 1,67 con/phụ nữ năm 2024.
Nông thôn: TFR là 2,08 con/phụ nữ cùng năm

c. Di cư nội địa

Xu hướng di cư từ nông thôn ra thành thị diễn ra mạnh mẽ, với tỷ lệ người di cư nội địa tăng từ 8,6% năm 2009 lên 13,6% năm 2015 . Điều này tạo áp lực lớn lên hạ tầng và dịch vụ công tại các đô thị.

3. Tác động đến chính sách an sinh xã hội

a. Áp lực lên quỹ bảo hiểm xã hội

Sự gia tăng số lượng người cao tuổi đồng nghĩa với việc tăng chi trả lương hưu và trợ cấp y tế, trong khi số người đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội giảm. Hiện nay, chỉ khoảng 27% người cao tuổi có lương hưu hoặc thu nhập ổn định; 73% còn lại không có lương hưu, đối mặt với nhiều khó khăn

b. Nhu cầu dịch vụ chăm sóc người cao tuổi

Già hóa dân số đòi hỏi phát triển các dịch vụ chăm sóc dài hạn, y tế lão khoa và hỗ trợ xã hội cho người cao tuổi. Tuy nhiên, hệ thống hiện tại chưa đáp ứng đủ nhu cầu này.

c. Thách thức trong việc hỗ trợ người lao động di cư

Người lao động di cư thường làm việc trong khu vực phi chính thức, không có hợp đồng lao động và không tham gia bảo hiểm xã hội, dẫn đến thiếu an ninh kinh tế khi về già.

4. Một số chính sách đã và đang được triển khai

Trợ cấp hưu trí xã hội: Chính phủ đã sửa đổi luật để cung cấp trợ cấp hưu trí hàng tháng cho người cao tuổi không có lương hưu, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm tỷ lệ nghèo trong nhóm này
Hỗ trợ việc làm cho người cao tuổi: Đề xuất bổ sung quy định về hỗ trợ chuyển đổi việc làm và đào tạo nghề cho người cao tuổi, khuyến khích doanh nghiệp tuyển dụng lao động lớn tuổi
Mở rộng bảo hiểm xã hội tự nguyện: Khuyến khích người lao động trong khu vực phi chính thức tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, với các chính sách hỗ trợ và ưu đãi5. Kết luận

Biến đổi dân số tại Việt Nam đang diễn ra nhanh chóng, đặt ra nhiều thách thức đối với hệ thống an sinh xã hội. Việc điều chỉnh và triển khai các chính sách phù hợp, dựa trên dữ liệu và dự báo chính xác, là cần thiết để đảm bảo an ninh xã hội và chất lượng cuộc sống cho mọi tầng lớp dân cư.