Gần đây Ông Phạm Thái Hà, cựu trợ lý nguyên Chủ tịch Quốc hội, từng phân trần tại tòa rằng “nghề nghiệp trợ lý, thư ký, giúp việc cho lãnh đạo là công việc có nhiều rủi ro, khó lường trước và không thể lường trước được, mong tòa xem xét tình tiết này khi xét xử vụ án nhận hối lộ, theo báo chí đưa tin vào tháng 9/2025”. Đây không phải là một nghề nghiệp mang tính rủi ro theo nghĩa truyền thống (như lính cứu hỏa, cảnh sát, công nhân hầm lò...) mà là rủi ro về con đường tham chính trị của cá nhân do “tính chất công việc nhạy cảm, liên quan đến nhiều mối quan hệ và áp lực cao”. Chưa thể đánh giá đây là một dạng thức của rủi ro trong cuộc sống. Tuy nhiên tôi cũng đưa chi tiết này vào mục mở đầu để tăng thêm tính hấp dẫn của vấn đề cần đề cập.

Thời gian qua chứng kiến những vụ việc đau lòng về hỏa hoạn, đuối nước, tai nạn giao thông... thôi thúc tôi khai mở đề tài này như là sự tham khảo cho những ai quan tâm đồng thời nhắc nhở bản thân tôi về việc lưu ý thường nhật đối với các vấn đề rủi ro trong cuộc sống. Ngày trước, tôi ít để ý về nó, tuy nhiên cùng với thời gian, cùng với sự đọc và trải nghiệm của cuộc sống, tôi nhận thấy rủi ro có cả về mặt khách quan lẫn chủ quan và nó luôn tiềm ẩn quanh ta. Mọi người nên xem chúng như là nỗi lo thường trực, hiện hữu trong các hoạt động sống của con người.

1. Từ các sự việc đau lòng.

Là người thích tìm hiều về khoa học xã hội cũng như hay đọc báo, xem tin tức hàng ngay, tôi nhận ra các vấn đề rủi ro trong cuộc sống chưa được nhiều người trong chúng ta lưu tâm, chú ý. Hai cuốn sách của nhà văn Nguyễn Xuân Tuấn “Làm giàu muôn đời tập 1" và “Con đường tương lai” đã chỉ ra là một số rủi ro mà con người dễ gặp phải trong cuộc đời. Trong đó có rủi ro về kinh doanh, về làm giàu, cám dỗ của tín dụng đen, của việc lựa chọn chồng, chọn vợ... Đặc biệt, những rủi ro trong cuộc sống chưa được đưa vào trong các chương trình giảng dạy, giáo dục của nhà trường và ngoài xã hội như một yêu cầu quan trọng cấp thiết và quan trọng.

Đơn cử như trong năm 2025, hai đứa trẻ đuối nước thương tâm khi chơi ở giếng làng thuộc ngoại ô Hà Nội (xã An Khánh) để lại niềm tiếc thương cho gia đình và trong mỗi chúng ta. [Vụ việc xảy ra vào khoảng 18h ngày 30/7 tại thôn Đồng Niên (xã Đông La cũ, nay thuộc xã An Khánh). Thời điểm đó, hai bé trai là anh em ruột, sắp vào lớp 1 và lớp 5 cùng nhau ra sân chơi gần khu nhà trọ. Trong lúc vui chơi, không may cả hai rơi xuống giếng gần đó (VietNamNet)]. Rồi vụ hỏa hoạn khiến một gia đình trẻ có con nhỏ mất tại thuộc khu nhà xưởng với mái tôn bao quanh. [Vụ hỏa hoạn thảm khốc xảy ra rạng sáng ngày 16/9/2025 tại một nhà xưởng cơ khí quây tôn ở xã Thường Tín, Hà Nội, đã cướp đi sinh mạng của vợ chồng trẻ và hai con nhỏ, khiến cả gia đình tử vong thương tâm trong nhà vệ sinh]

Trước đó, có vụ tai nạn giao thông của một giảng viên trường cao đẳng y trên địa bàn tp. Hà Nội trong đêm do uống rượi say rồi điều khiển ôtô trên đường phố đông đúc. [Chiều 17/7, Lê Minh Giáp (41 tuổi, trú tại phường Yên Nghĩa, Hà Nội, giảng viên một trường cao đẳng) cho biết, sau khi hết cơn say, ông liên tục dằn vặt vì đã gây ra vụ tai nạn khiến nhiều gia đình rơi vào cảnh ly tán, tổn thất nặng nề]. Thêm vào đó là sự việc “khoảng 9 giờ 30 phút ngày 22-10, tại ngôi nhà đang sửa chữa ở số 121 Tôn Đức Thắng, phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội), xảy ra vụ tai nạn khiến một người tử vong và một người bị thương. Theo nhân chứng, vào thời điểm trên, khi nhiều người đang lưu thông qua khu vực có ngôi nhà đang trong quá trình tháo dỡ thì bất ngờ một số vật liệu xây dựng rơi xuống, trúng vào người đi đường khiến 2 người ngồi trên xe máy ngã xuống đường. Dù đã được lực lượng chức năng đưa đi cấp cứu nhưng có một nạn nhân tử vong là anh Mai Đức Giáp (sinh 1984). Người bị thương là chị Đỗ Thúy Quỳnh (sinh 1990, trú tại 162 Tôn Đức Thắng). Tại hiện trường, kính vỡ và vật liệu xây dựng vương vãi khắp mặt đường.

Đó chỉ là một trong nhiều ví dụ của các sự việc được nhắc đến. Những rủi ro còn thường trực trong nhiều hoạt động sống của con người như điện giật, thang cuốn kẹp chân tay, vật liệu xây dựng rơi trúng đầu người dân... Những điều này đều khiến chúng ta không khỏi giật mình và cảnh tỉnh cộng đồng để làm sao con người ngày càng kiến thiết được môi trường sống an toàn hơn.

2. Rủi ro khách quan.

Nếu là các vấn đề rủi ro do sự chủ quan mà chúng ta nhận diện và phòng tránh được thì sẽ rất tốt, cần phổ biến rộng rãi để mọi người lưu ý, tránh xa. Nhưng ngược lại nếu nguyên nhân từ các yếu tố khách quan thì con người đành phải chấp nhận và cố gắng lạc quan, xem đó như là sự run rủi không ai mong muốn. Đồng dao có các câu như “Thả đỉa ba ba, Chớ bắt đàn bà, Phải tội đàn ông Cơm trắng như bong, Gạo rồng như suối (gạo tiền như nước), Đổ mắm đổ muối, Đổ chuối hạt tiêu, Đổ niêu nước chè, Đổ phải nhà nào, Nhà đó phải chịu”. Những câu trên tôi được nghe từ một người Bác chuyên về Đông Y (Xoa bóp bấm huyệt) khi trò chuyện về cuộc đời của ông, rủi ro cho người thân mà ông đã gặp phải. Cụ thể, người vợ yêu dấu của vị Đông Y trên mắc phải căn bệnh hiểm nghèo và đã ra đi, trong thời gian chăm sóc vợ, ông chỉ biết cố gắng hết mình, động viên bản thân bằng những câu đồng dao trên. Vì ông biết đó là sự run rủi “vào nhà ai, nhà ấy chịu” chứ họ đều là những con người chân phương, mộc mạc, ở quê lên thành phố chữa trị bệnh tình với nhiều hi vọng mong manh.

Hiện nay, không ít các làng quê ô nhiễm do các khu công nghiệp, làng nghề, thuốc bảo vệ thực vật... gây ra. Từ đó làm ảnh hưởng tới sức khỏe của con người. Mong rằng trong tương lai sau khi đã nhận diện được các nguy cơ như vậy chúng ta sẽ góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường sống và sức khỏe của chính mính.

3. Rủi ro chủ quan.

Rủi ro không chỉ có trong các hoạt động sống bình thường mà nó còn có cả trong việc chọn vợ, chọn chồng, trong con đường quan lộ và làm giàu, kinh doanh buôn bán. Nhà văn Đắc Trung nêu ra các câu tục ngữ của cha ông ta để lại như sau: “Ăn mày là ai, ăn mày là ta, Đói cơm, rách áo, Hóa ra ăn mày” người nào dám chắc đời mình sẽ không bao giờ phải đi ăn mày. Bị một tai nạn bất ngờ cụt chân, mù mắt, tàn phế... là rất có thể phải lang thang ăn mày. Nghĩa là ta, phải chính ta, nếu sa cơ lỡ vận cũng rất dễ phải đi ăn mày.” Không ít doanh nhân, diễn viên một thời giàu có Thương Tín, Chánh Tín, Hồng Tơ, Phước Sang... đã tán gia, bại sản, cuộc đời và sự nghiệp của họ, tốn không biết bao nhiêu giấy mực của báo chí, truyền thông. [Nhờ làm phim "mát tay", Phước Sang trở nên giàu có. Anh từng sở hữu căn biệt thự 60 tỷ đồng ở quận 2 TPHCM, cuộc sống dư dả về vật chất. Tháng 10/2012, Phước Sang thừa nhận làm ăn thua lỗ, mắc nợ hàng tỷ đồng vì dồn tiền vào bất động sản. Cuối năm đó, diễn viên Kim Thư - vợ Phước Sang - thông báo ly hôn. Kể từ đó, Phước Sang hầu như không xuất hiện trên truyền thông – Báo Dân Trí].

4. Nhiều tín hiệu đáng mừng.

Thực tiễn hiện nay, chúng ta cũng đã thấy đa dạng hơn trong nội dung của các cuốn sách giáo dục dành cho trẻ em về các rủi ro trong cuộc sống ở nhà sách. Từ cách tránh ăn đồ ngọt, cẩn thận với thiết bị điện, nồi hơi, bếp ga cũng như thú dữ, vật nuôi hoang dại cho đến vấn đề bơi lội, đuối nước và phòng tránh bạo lực học đường... Tuy nhiên, còn đó không ít các rủi ro luôn rình rập. Tuy vậy, xã hội với nhận thức số đông người dân là chưa cao, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa khi không ít bố mẹ các con phải đi làm ăn ở nơi xa hoặc lên nương, lên rẫy, các cháu nhỏ thường tự chơi một mình. Điều đó cũng cần truyền thông để người dân lưu ý, coi các vấn đề rủi ro như một mối lo thường trực để họ bố trí người trông coi, theo dõi con em của mình cũng như việc rào chắn, xây xướng và che đậy những chỗ có nguy hiểm khi các con vui chơi, đùa nghịch. Ở thành phố với không gian vui chơi càng ngày càng bị thu hẹp do đô thị hóa, việc đi lại đông đúc cũng khiến không ít trẻ em lo sợ vì nhiều ôto đỗ trên vỉa hè, lòng đường, đặc biệt trong các khung giờ cao điểm, tan tầm. Ở các khu thương mại chúng ta cũng cần chú ý đến thang máy, thang cuốn, cửa kính và nhiều thứ khác nhằm tránh tối đa các rủi ro cho các bé.

Người ta ví hạnh phúc như chiếc bàn với ba chân ghế, một chân yếu có thể gẫy như là sự ẩn ý cho tính chất rất chông chênh và mong manh của hạnh phúc. Điều đó nhắc nhở con người phải biết dè chừng, cảnh giác trước các mối họa, rủi ro thường trực. Do đó, cần hết sức lưu tâm, chú ý đến các phương diện về vấn đề rủi ro của cuộc sống như bài viết đã nêu trên để có thể phòng tránh, gìn giữ được các thành tố đã và đang là sự niềm vui, hạnh phúc của mỗi con người.