Người trẻ và một số vấn đề lúng túng

TS. Cù Văn Trung

TS. Cù Văn Trung, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Công ty Cổ phần Tư vấn và đào tạo giáo dục, cho rằng, giáo dục cần trang bị cho người học những kiến thức, kỹ năng, thái độ... để tham gia tích cực và có trách nhiệm trong một thế giới đang thay đổi từng ngày.

Báo chí nói về Chúng tôi

Diễn đàn doanh nghiệp

Giáo chức Việt Nam

Quân đội nhân dân

Báo Dân Việt

Khởi nghiệp

Những câu chuyện khởi nghiệp thành công giúp truyền động lực cho bạn.

Làm việc 14 -16h một ngày: Giới trẻ hãy cẩn thận

8 lưu ý khi khởi nghiệp ít vốn

Bí quyết khởi nghiệp để thành công

Khởi nghiệp thì nên kinh doanh gì?

Khởi nghiệp là gì? Hiểu đúng về start up và khởi nghiệp

Người trẻ và một số vấn đề lúng túng

19/12/2025

Trong thời gian gần đây, qua tiếp xúc, trao đổi với một số người trẻ mới đi làm, tôi nhận thấy một số vấn đề lúng túng mà các bạn gặp phải. Có thể kể tới như: xử lí công việc như thế nào để hiệu quả mà không bị xem là “cầm đèn chạy trước ôtô”; lĩnh hội sự hướng dẫn, chỉ bảo của cấp trên sao cho hợp lý; học lên cao, cùng lúc bổ túc nhiều loại ngoại ngữ cũng như cân bằng giữa sự nghiệp và gia đình... Đó đều là những bối rối, tìm kiếm hướng đi để khẳng định mình trong tư duy của người trẻ hiện nay.

Có bạn kể với tôi rằng, mới đầu tiếp nhận công việc sau khi ra trường ở một đơn vị, bạn ấy nhanh nhẹn, chủ động làm sớm các đầu việc được giao, gửi đến khách hàng, đối tác các thông tin liên tục. Tuy nhiên, sau một số lần nhận thấy thái độ “nườm huýt” của đồng nghiệp, cấp trên khiến bạn ấy lúng túng và xen lẫn phân vân. Tìm hiểu ra bạn ấy mới vỡ lẽ là đôi khi xử lí nhanh quá các công việc, thông tin sớm đến đối tác, khách hàng cũng chưa hẳn đã tốt. Hợp lý nhất đó là nên bày tỏ ý kiến về công việc với sếp của mình, tham khảo cách thức làm việc của đồng nghiệp cùng phòng. Tuy vậy, cũng hết sức linh hoạt bởi có những công việc mà khách hàng cần liên hệ trực tiếp, cần tương tác thường xuyên và trả lời kết quả khẩn trương. Điều này rất phù hợp với môi trường tư nơi các bạn trẻ tận tâm và cống hiến sức mình. Như chúng ta đều biết, khách hàng hiện nay có nhiều lựa chọn, nếu nhân viên và đơn vị hợp tác ,triển khai các công việc thiếu sát sao, chậm tiến độ đều gây lên những phản hồi không tích cực và khó đem lại thiện cảm cho họ.

Nếu làm việc trong một số đơn vị công, đặc biệt ở vị trí mà vẫn còn có tính chất của cơ chế xin - cho, người khác cầu cạnh thì sự nhiệt thành cũng có lúc đem lại không ít phiền toái. Sau một số lần năng nổ, xăn xắn với công việc một vài bạn trẻ bắt gặp thái độ này khác của đồng nghiệp và sếp trên của mình thành ra họ cũng dè chừng và cẩn thận hơn. Điều này cũng dễ hiểu vì môi trường công gắn với quyền lực hành chính, quyền lực nhà nước do vậy phải giữ chừng mực với các đối tượng được phục vụ, nắm vững các quy định về đạo đức công vụ để không bị các đối tượng có động cơ đen tối, tìm kiếm lợi ích mua chuộc, dụ dỗ cán bộ trẻ, thiếu kinh nghiệm và tuổi đời công tác. Tuy vậy, các yếu tố trên nếu không được lý giải, nhận diện để người trẻ tự tin sẽ khiến họ phần nào co cụm, lo lằng. Lời khuyên ở đây là các bạn cần nhìn trước, ngó sau, vừa thực thi công vụ theo quy định nhưng đồng thời cũng tham khảo ý kiến lãnh đạo, của các anh chị đồng nghiệp cùng phòng. Nếu một số vấn đề thấy chưa hợp lý thì đề xuất, tham mưu theo vị trí, vai trò và chức năng của mình. Đồng thời, vừa làm việc vừa kiểm nghiệm, tổng kết thực tiễn, duy trì mối quan hệ tình đồng chí tốt đẹp, vui tươi.

Một lần khác, trò chuyện cùng nữ bạn trẻ, tôi được bạn ấy chia sẻ rằng, với năng lực, sự nhanh nhẹn cùng trí thông minh của mình, khi làm ở một công ty liên quan đến vận tải quốc tế, (logistic) người sếp đã cất nhắc bạn ấy lên vị trí trưởng nhóm Maketing để điều hành tổ đội (sale), tư vấn và chốt đơn với đối tác, khách hàng. Người sếp hơn bạn ấy chục tuổi đời, thường xuyên nhắc nhở là không được gần gũi với nhân viên, phải áp dụng biện pháp cứng rắn và yêu cầu họ báo cáo kế hoạch hàng ngày, giám sát chặt chẽ các công việc trong giờ hành chính. Anh sếp luôn lấy các kinh nghiệm của bản thân để định hướng suy nghĩ, phong cách lãnh đạo cho bạn ấy. Sau một thời gian áp dụng các phương pháp như đã đề cập, hiệu suất công việc vẫn vậy, không khí văn phòng ảm đạm, trầm lắng. Các thành viên của đội nhóm ít trò chuyện bằng lời, tiếng máy tính lạch cạch trao đổi qua mạng xã hội zalo. Nhận ra sự co cụm, sợ hãi của tổ đội mà mình dẫn dắt, bạn ấy đã khước từ phong cách quản lý mà người sếp bày cho. Bằng tính cách trẻ trung, sự năng động vốn có, bạn ấy thổi lại làn gió mới cho công ty, văn phòng và đồng nghiệp của mình. Tuy nhiên, với nhận thức khác biệt, tuổi đời cách xa nhau, cộng thêm sự tự ái vì làm trái những gì đã chỉ giáo nên người sếp ấy không ưng ý với cô gái này. Cuối cùng thì bạn trẻ ấy đã chủ động xin nghỉ việc để “bảo tồn” nguyên vẹn tính cách, tâm lý và phương pháp làm việc của mình. Như vậy, có thể thấy, trong bối cảnh hiện nay, người trẻ cần môi trường làm việc với tư duy, phong cách khoáng đạt, mọi lý thuyết của môi trường kinh doanh truyền thống cộng thêm thái độ “lên lớp” của người xưa cần được bổ sung những nét mới, đại đồng và bao dung. Nếu còn đó sự cứng nhắc, mang hơi hướng bảo thủ của thế hệ cũ đều góp phần đẩy hai đối tượng này rời xa nhau.

Em gái tôi, người vừa học cao học, vừa học tiếng Anh và thêm cả tiếng Trung, lại đang mở quán cafe và chưa lập gia đình. Tôi cũng rất ưu phiền vì biết rằng nguồn lực của con người là có hạn. Nếu một lúc làm quá nhiều việc, có những việc không thuộc sở trưởng của mình thì rất khó thành công. Có học giả chia sẻ rằng, trong cuộc đời của ông có rất nhiều tài lẻ, ông ấy hát được và hát cũng hay, ông ấy có thể làm ca sĩ, ông ấy vừa là luật sư, nhà tư vấn đầu tư quốc tế, nhà kinh doanh. Ông ấy được đào tạo bài bản về kỹ sư xây dựng và nhiều thứ khác nữa nhưng ông ấy phải lựa chọn một trong các tài năng của mình để làm nó nổi trội, nảy nở. Ông ấy ví như cây mít trước nhà, nhiều trái non sai trịu quả khi đến mùa nhưng chỉ để lại một số quả có thể lớn, phát triển thơm ngon thì cần thiết cắt bỏ những trái bé, dặt dẹo. Cuộc đời con người cũng vậy, những gì là tiềm năng nhưng chưa phải tài năng thì cần biết phân loại cho đúng đắn để từ đó phát huy cái sở trưởng thì mới thành công. Sự dàn trải, cái gì cũng muốn làm, ôm đồm thì không đi đến đâu. Mãi mãi mờ nhạt và khó định hình lên sự nghiệp của riêng mình.

Trong một lần bàn trà với bạn nam cùng tòa văn phòng nơi tôi làm việc, bạn ấy bảo, giờ em làm cho bốn công ty cùng lúc. Quả là bất ngờ vì năng lực làm việc, kiếm tiền tài giỏi của bạn ấy, người ta có thể làm cùng một lĩnh vực cho 4 doanh nghiệp khác nhau, sự phân bố thời gian, sức lực vào các nơi đó cũng là sự tài hoa, khéo léo. Mấy anh, em mải mê nói chuyện thì cũng quanh quẩn về chuyện công việc và gia đình. Em ấy bảo: “em chả hiểu sao không chơi được với trẻ con lâu, chơi với bé nhà mình một lúc là chán”. Tôi nói với em ấy rằng “vì trong đầu em lúc nào cũng nghĩ đến công việc”. Tôi đã một thời như vậy, cũng mải mê công việc, cũng không ít lần vô tâm không chỉ với con mình mà còn cả với người thân trong gia đình. Càng trường thành, càng khôn lớn thì tôi càng hiểu thêm về các món quà mà trời ban. Trẻ con chúng thật đáng yêu, là của trời cho. Cổ nhân ví tiếng cười nói của trẻ thơ trong nhà đem đến sinh khí tốt cho căn nhà. Những khi con cái bá vai, bá cổ và đùa nghịch lâu, tôi cũng mệt và có phần bực tức nhưng tôi giật mình nhận ra ngay đó là những phút giây hạnh phúc. Biết bao người mong mà chả được, thèm khát những thời khắc bên người thân mỗi tối. Mỗi khi tôi thấy mẹ mình đẩy con trai út đi chơi rong ngoài công viên, khu chung cư gần nhà hoặc ngồi dạy bé nói là nhiều nỗi niềm xúc động trào dâng trong tôi. Nó như là các bức ảnh được tâm trí tôi chụp lại, lưu giữ để trân trọng và giúp mình không bị lôi kéo bởi các ham mê cùng sự xa ngã bởi các trò tiêu khiển đang bủa vậy tràn ngập ngoài kia.

Người trẻ hãy tiếp tục theo đuổi con đường mơ ước của mình, tập trung cao độ của công việc và sự nghiệp. Biết lựa chọn các khía cạnh về mặt mạnh của bản thân để dồn lực cho nó, xử lí và giao thiệp một cách quảng giao, vui vẻ với đồng nghiệp và bạn bè. Đặc biệt, chú tâm tới các vấn đề của đời sống cá nhân, gia đình. Cố gắng duy trì nếp sống khoa học “giờ nào, việc nấy” biết chú ý tới những bước đường mình đang đi, người thân mình đang kề cạnh. Đó là sự cân bằng và thành công toàn diện, vẹn nguyên. Tôi vẫn muốn kết luận bài viết này với cụm từ “tận nhận lực, tri thiện mệnh”, tức là chúng ta cứ dấn thân, cứ tự tin với cuộc đời, với con người và xã hội bằng cả tấm lòng, sự đúng đắn rồi ắt mọi thứ sẽ đền đáp cho ta. Đừng sợ thua thiệt, đừng sợ xã hội và người khác không nhìn ra ta. Nếu làm tốt những điều như trên, thì sẽ “truy lĩnh” được tất cả những gì mà thượng đế sẽ dành cho ta.